後跋

三峽在楚蜀間,奇險甲天下。蓋自古志之,自驥燥發時已耳之,然而未目也。屬補令荊歸之興山,以公謁數遨歸峽,若巫峽、夔峽曾一遊焉。蓋既耳而目之。顧征棹迅發,即峽中勝概諸名狀,弗皇悉諳,猶然未目也。今年秋,歸大夫吳公修通志五卷,首著三峽異同,次考,次詩歌詞賦銘記,次附錄終焉。刻成,出賜驥,驥恭受批閱。其中封疆之遐邇恢隘,山岩之崴巍寥逖,川濤之瀄汩潺湲,灘磧之突兀漩激,風氣之淳澆靡儉,與夫神宇仙宮、雄關窈阻、幽境平郊,誠一覽畢。照他如古昔聖帝賢卿、儒彥俠逸,凡生於茲、宦於茲、寄寓於茲,其殊勳勁節、偉略愷澤、藻文清興,以至混一偏安之跡,借借乎其流聲者,由斯以尚論其世,莫不想見其為人,隨觸心動,恍然慨慕,悲恨之不已。蓋不必躬履步偱,攀緣指顧,而批閱所得,雖常目在之,無逾是悉大夫謂臥游,信矣!嗟嗟斯志也,寧亶供臥遊哉?彼其形勢習俗彙集臚列,將使後之客楚蜀間者,蔔水道為跋涉計,得折衷斯志以避趨;將使後之吏楚蜀間者,酌地宜為沿革計,得折衷斯志以經畫。甚之,計國家治安、控扼咽喉,銷未萌之奸,戒不虞之患,用系于苞桑,亦咸於斯志折衷焉。驥熟玩深唯,然後知其時義之奧、功用之宏,自非大夫之洽聞多識、周智遠慮,胡以有此。乃序,謂廣同好,俟博雅,君子蓋自道云。 屬下吏興山知縣廬陵曠驥頓首拜跋。gzJ中华典藏网

註釋gzJ中华典藏网

1   當為宋玉之誤,然抄本與刻本俱為「宗玉」,未知引錯還是原賦之錯。gzJ中华典藏网

2   刻本為:「經文與今,經文絕異」,然抄本為:「經文絕異」。gzJ中华典藏网

3   刻本為「二十五里」,抄本為「二十二里」。gzJ中华典藏网

4   刻本為巴人,抄本為巫人。gzJ中华典藏网

5   此處缺一「驅」字。gzJ中华典藏网

6   刻本無「使神之用心果如此,豈能巍然廟食千載乎」。gzJ中华典藏网

7   據從書集成初偏本《入蜀記》校改。gzJ中华典藏网

8   出自刻本,抄本無「為知歸州高從讓所立碑。從讓,蓋南平王家子弟,光憲亦知名」該句。gzJ中华典藏网

9   出自刻本,抄本無「舊」字。gzJ中华典藏网

10  出自刻本,抄本為「何」字。gzJ中华典藏网

11  出自刻本,抄本無「退」字。gzJ中华典藏网

12  出自刻本,抄本無「三十里」。gzJ中华典藏网

13  出自刻本,抄本為「均」字。gzJ中华典藏网

14  出自刻本,抄本為「中」字。gzJ中华典藏网

15  出自刻本,抄本無「其」字。gzJ中华典藏网

16  出自刻本,抄本無「以」字。gzJ中华典藏网

17  出自刻本,抄本無「則」字。gzJ中华典藏网

18  出自刻本,抄本無「十月」。gzJ中华典藏网

19  出自刻本,抄本為「易」字。gzJ中华典藏网

20  出自刻本,抄本為「今古」。gzJ中华典藏网

21  此處以下原本刻印串脫異文,今據《全蜀藝文志》補。gzJ中华典藏网

22  出自刻本,抄本無「思」字。gzJ中华典藏网

23  出自刻本,抄本為「塞擄」。gzJ中华典藏网

24  出自刻本,抄本為「是謂」。gzJ中华典藏网

25  自刻本,抄本為「苔」字。gzJ中华典藏网

26  出自刻本,抄本為「下」字。gzJ中华典藏网

27  一云「嶺海間關君不惜,百年青史照孤忠」。gzJ中华典藏网

28  出自刻本,抄本為「花」字。gzJ中华典藏网

29  出自刻本,抄本為「留」字。gzJ中华典藏网

30  出自刻本,抄本為「初」字。gzJ中华典藏网

31  出自刻本,抄本為「巫」字。gzJ中华典藏网

32  出自刻本,抄本無「能」字。gzJ中华典藏网

33  出自刻本,抄本為「則」字。gzJ中华典藏网

34  出自刻本,抄本為「乃」字。gzJ中华典藏网

35  出自刻本,抄本無「之」字。gzJ中华典藏网

36  出自刻本,抄本為「朕兆」。gzJ中华典藏网

37  《全宋文》錄此記文尾有「乾符丁酉歲仲春九日,司戶參軍袁循記」的文字。gzJ中华典藏网

38  出自抄本,刻本為「加」字。gzJ中华典藏网

39  出自刻本,抄本無「之」字。gzJ中华典藏网

40  出自刻本,抄本為「其此」。gzJ中华典藏网

41  出自刻本,抄本無「心」字。gzJ中华典藏网

42  出自刻本,抄本無「將」字。gzJ中华典藏网

43  出自刻本,抄本為「仰」字。gzJ中华典藏网

44  出自抄本,刻本為「兄」字。gzJ中华典藏网

45  出自刻本,抄本為「足」字。gzJ中华典藏网

46  出自刻本,抄本無「汶」字。gzJ中华典藏网

47  出自抄本,刻本為「不可措手足」。gzJ中华典藏网

48  出自刻本,抄本無「反」字。gzJ中华典藏网

49  出自刻本,抄本為「之」字。應為「之」。gzJ中华典藏网

50  出自刻本,抄本無「唯匿伏其端,而後人莫知避」此句。gzJ中华典藏网

51  出自刻本,抄本無「石」字。gzJ中华典藏网

52  出自刻本,抄本為「既」字。gzJ中华典藏网

53  有的版本最後有:「乃知夷陵士大夫但以貌取之耳,可因之告傳於正也」之句。gzJ中华典藏网

54  出自刻本,抄本無「常」字。gzJ中华典藏网

55  出自刻本,抄本為「官」字。gzJ中华典藏网

56  ④出自抄本,刻本為「不」字。gzJ中华典藏网

57  出自刻本,抄本無「然」字。gzJ中华典藏网

58  出自刻本,抄本無「橘柚」。gzJ中华典藏网

59  出自刻本,抄本為「為」字。gzJ中华典藏网

60  出自刻本,抄本為「斯」字。gzJ中华典藏网

61  出自刻本,抄本無「內江」。gzJ中华典藏网

62  應為「參會於」,出自刻本,抄本為「來」。gzJ中华典藏网

63  出自刻本,抄本為「通宵」。gzJ中华典藏网

64  出自刻本,抄本無「歷」字。gzJ中华典藏网

65  出自刻本,抄本為「有」字。gzJ中华典藏网

66  出自刻本,抄本無「不我過」。gzJ中华典藏网

67  出自刻本,抄本無「別」字。gzJ中华典藏网

68  出自刻本,抄本無「子」字。gzJ中华典藏网

69  出自刻本,抄本無「色」字。gzJ中华典藏网

70  出自刻本,抄本無「合」字。gzJ中华典藏网

71  出自刻本,抄本無「判官」。gzJ中华典藏网

72  出自抄本,刻本為「甫」字。gzJ中华典藏网

73  出自刻本,抄本無「出」字。gzJ中华典藏网

74  出自刻本,抄本為「軍」字。gzJ中华典藏网

75  出自刻本,抄本無「實」字。gzJ中华典藏网

76  出自刻本,抄本無「而」字。gzJ中华典藏网

77  出自刻本,抄本為「辭」字。gzJ中华典藏网

78  出自刻本,抄本為「活」字。gzJ中华典藏网

79  出自刻本,抄本為「河」字。gzJ中华典藏网

80  出自刻本,抄本為「泉水」。gzJ中华典藏网

81  出自刻本,抄本無「薄」字。gzJ中华典藏网

82  出自抄本,刻本為「時守」。gzJ中华典藏网

83  出自刻本,抄本為「道」字。gzJ中华典藏网

84  出自刻本,抄本為「一聯」。gzJ中华典藏网

85  出自刻本,抄本無「作」字。gzJ中华典藏网

86  出自刻本,抄本無「署」字。gzJ中华典藏网

87  出自刻本,抄本無「至夔,距鎖江三十里,舍舟步進。先奪浮梁,復牽舟而上」。gzJ中华典藏网

88  出自刻本,抄本無「據」字。gzJ中华典藏网

89  出自刻本,抄本為「寨口」。gzJ中华典藏网

90  出自抄本,刻本為「回」字。gzJ中华典藏网

91  出自抄本,刻本為「簫」字。gzJ中华典藏网

92  出自刻本,抄本為「余」字。gzJ中华典藏网

93  出自刻本,抄本為「彪虎」。gzJ中华典藏网

94  出自刻本,抄本為「為」字。gzJ中华典藏网

95  出自刻本,抄本為「者」字。gzJ中华典藏网

96  出自刻本,抄本為「也」字。gzJ中华典藏网

97  出自刻本,抄本為「觀」字。gzJ中华典藏网

98  出自刻本,抄本為「寧」字。gzJ中华典藏网

99  出自刻本,抄本為「漂沖」。gzJ中华典藏网

100 出自刻本,抄本無「尾」字。gzJ中华典藏网

101 出自刻本,抄本為「葺而」。gzJ中华典藏网

102 出自抄本,刻本無此段。gzJ中华典藏网

103 出自刻本,抄本為「賞口」。gzJ中华典藏网

104 出自刻本,抄本無「狀」字。gzJ中华典藏网

105 出自刻本,抄本為「以」字。gzJ中华典藏网

106 出自抄本,刻本為「大牢」,應為「太牢」。gzJ中华典藏网

107 出自刻本,抄本為「地」字,應為「他」。gzJ中华典藏网

108 出自刻本,抄本為「臘月」。gzJ中华典藏网

109 出自刻本,抄本為「旁」字。gzJ中华典藏网

110 出自刻本,抄本為「獠」字。gzJ中华典藏网

111 出自刻本,抄本為「當」字。gzJ中华典藏网

112 出自刻本,抄本為「父詰女」。gzJ中华典藏网

113 出自刻本,抄本無「崖」字。gzJ中华典藏网

114 出自刻本,抄本無「皆」字。gzJ中华典藏网

115 出自抄本,刻本為「恣」字。gzJ中华典藏网

116 出自刻本,抄本無「遂」字。gzJ中华典藏网

117 出自抄本,刻本為「因斃之目」。gzJ中华典藏网